იორდანიის ე.წ. “კრება” და ეკლესიოლოგიური (დოგმატური) აცდენა

---

მართლმადიდებელი ეკლესიის დოგმატური სწავლების თანახმად, ერთობის უმაღლესი გამოხატულება მხოლოდ ევქარისტიასა და სინოდშია (ანუ კრება). ეს ორი ელემენტები ერთმანეთთან თანაარსი (Ομοούσιος) და განუყოფელია (Αδιαίρετος). თუ ეს ორი არ არსებობს, მაშინ ეკლესიაში არც ერთობა არ არსებობს. ჭეშმარიტი ერთობა მხოლოდ და მხოლოდ ევქარისტიასა და სინოდში გამოიხატება. ეკლესიის ისტორიის კვლევისას ვადგენთ, რომ ყველა მსოფლიო თუ ადგილობრივ კრებას წინ საერთო საღმრთო ლიტურგია უსწრებდა (იხ. უახლესი ისტორიიდან წმინდა და დიდი კრება), ეს ასევე ნებისმიერი სახის მწყემსმთავართა თუ ეკლესიის წარმომადგენელთა შეხვედრისას ხდებოდა, რადგან მართლმადიდებელი ეკლესიის ბუნებიდან გამომდინარე, ჭეშმარიტი ერთობა მხოლოდ ამ გზით გამოიხატება. ყველა ადგილობრივი ეკლესია ერთმანეთთან თანაარსია და ერთმანეთის გარეშე ის კარგავს ეკლესიის ჰიპოსტასს და გარდაიქცევა უბრალოდ “საეკლესიო,

ან რელიგიურ ერთეულად”, რასაც სხვანაირად ვუწოდებთ “სქიზმას”. ერთობის ამ სისტემას სხვანაირად “ჰომოუსიოსის, ანუ თანაარსობის ეკლესიოლოგია” შეიძლება ვუწოდოთ.

ეკლესიის უახლეს ისტორიაში (მეოცე საუკუნეში) ვხვდებით პერიოდს, როდესაც მართლმადიდბელემა ეკლესიამ გადაწყვიტა (1961) მოეწვია წმინდა და დიდი კრება, მაგრამ ამის მისაღწევად აუცილებელი იყო ერთგვარი წინა მოსამზადებელი შეხვედრები და სამუშაობი. როგორც ყოველთვის ხდებოდა, მსოფლიო საპატრიარქომ საკუთარ თავზე აიღო ეს ინიციატივა და ყოველ შეხვედრას გაუწია შესაბამისი ორგანიზება. ეს შეხვედრები ძირითადად შვეიცარიაში, შამბეზში ხდებოდა, სადაც ადგილობრივი ეკლესიები აგზავნიდნენ წარმომადგენლობას, რასაც წინ მუდამ ერთობლივი საერთომართლმადიდებლური საღმრთო ლიტურგია უსწრებდა, რითიც ეკლესიის ერთობა უმაღლეს დონეზე გამოიხატებოდა.

იორდანიის “კრება”:

როგორც ვიხილეთ, ეს კრება სწორედ რუსეთის დაკვეთით არის მოწვეული, რომელიც სულ სხვა მიზნებს ემსახურება. აქედან გამომდინარე მისი საღვთისმეტყველო შინაარსიც ისეთია, როგორი სწავლებაც გააჩნია რუსეთის ეკლესიას, რაც რეალურ პრობლემას და საფრთხეს უქმნის მართლმადიდებელ ეკლესიას.

ახლახანს ინტერნეტ სივრცეში გავრცელდა იერუსალიმის პატრიარქ თეოფილეს მეორე წერილი, სადაც მწყემსმთავრებს თარიღს და სხვადასხვა დეტალებს აცნობს. აქ ვკითხულობთ: “გარდა ამისა, და თუ გავითვალისწინებთ ამ შეხვედრის ძმურ ხასიათს, ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ამაში მონაწილეობა არ მოითხოვს საერთო საღვთო ევქარისტიაში (ლიტურგიაში) მონაწილეობას...”. აქ უკვე იკვეთება ის დოგმატური (ეკლესიოლოგიური) აცდენა, რაც სრულიად შორს არის მართლმადიდებელური ღვთისმეტყველებისგან და მასთან წინააღმდეგობაშიც კი მოდის. აქ ნამდვილად სჩანს, რომ ეს კრება არა ერთობას, არამედ ეკლესიის გაყოფას ემსახურება. ამიტომაც მსოფლიო პატრიარქი მის ეპისტოლეში იერუსალიმელის მისამართით წერს: “და რა მნიშვნელობის იქნება ეს მწყემსმთავართა კრება, მაშინ როდესაც შეუძლებელი იქნება მწყემსმთავართა ერთობლივი საღმრთო ლიტურგიის აღსრულებაც, რადგან მათგან (ადგილობრივ ეკლესიათაგან) ერთ-ერთმა ევქარისტიული კავშირი გაწყვიტა ზოგიერთ მათგანთან? იმ შემთხვევაში თუ თქვენი ინიციატივა ხორცს შეისხამს, ყველას წარმოუჩენს, მოყვარესაც და მტერსაც, რომ ჩვენი მართლმადიდებელი ეკლესია არ წარმოადგენს ორგანულ ერთობას, არამედ გარდაისახა ეკლესიათა ფედერაციად ან და უფრო უარესი, პროტესტანტული ტიპის ეკლესიათა ფედერაციად...”.

როგორც ზემოთ ვისაუბრეთ, ეკლესიის ერთობის უმაღლესი გამოხატულება ევქარისტიასა და სინოდშია. როგორც იერუსალიმის პატრიარქი ამტკიცებს, ეს კრება მიმართულია ეკლესიის ერთობის გასამტკიცებლად, მაგრამ როგორ იქნება ეს შესაძლებელი, როდესაც რუსეთის ეკლესიას ევქარისტიული კავშირი აქვს გაწყვეტილი სამ ადგილობრივ ეკლესიასთან? აქ მართლაც ჩანს, რომ ეს კრება არ ემსახურება ერთობას და დოგმატური აცდენაც კი იკვეთება, რადგან ევქარისტიული დამტკიცების გარეშე, ამგვარი კრება ერთ ჩვეულებრივ საერთაშორისო კონფერენციად გარდაიქცევა და ვერანაირ შედეგს ვერ მოიტანს.

მეორე კანონიკური ანომალიური პრობლემა რასაც ეს კრება წარმოშობს, გახლავთ მსოფლიო პატრიარქის და ალექსანდრიის და საბერძნეთის ეკლესიათა მწყემსმთავართა მონაწილეობა.

1. თუ მსოფლიო პატრიარქი მიიღებს მონაწილეობას, მაშინ კრების თავმჯდომარე აუცილებლად ის უნდა იყოს, რადგან შეუძლებელია სამი საფეხურით (დიპტიქის თანახმად) დაბალი ეკლესიის მწყემსმთავარი თავმჯდომარეობდეს ასეთ კრებას და მასზე სამი უპირატესი პატრიარქი გვერდზე იჯდნენ, ასეთი შემთხვევა არასდროს ყოფილა. ასევე მსოფლიო პატრიარქი დანარჩენ ორ ეკლესიასთან ერთად მოითხოვს კრებას დაესწროს მეთხუთმეტე ადგილობრივი ეკლესიის მწყემსმთავარი კიევისა და სრულიად უკრაინის უნეტარესი მიტროპოლიტი ეპიფანე.

2. იმ შემთხვევაში თუ ასეთი კრება ყველა ეკლესიის მწყემსმთავრის მონაწილეობით შედგება, მსოფლიო საპატრიარქო სხვა ეკლესიებთან ერთად მოითხოვს მას წინ აუცილებლად ერთობლივი საღმრთო ლიტურგია უძღოდეს, სადაც წირვას წარუძღვება მსოფლიო პატრიარქი და სავალდებულო იქნება კიეველის მონაწილეობაც და მისი მოხსენიება მწყემსმთავართა დიპტიქში.

3. მაშინ ეს კრება არა უკრაინის ავტოკეფალიის წინააღმდეგ იქნება, როგორც ამას რუსეთის ეკლესია გეგმავს, არამედ ავტომატურად სრულიად მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ იქნება აღიარებული უკრაინის ავტოკეფალური ეკლესია.

4. უკრაინის ეკლესიაზე ავტოკეფალიის გადაცემა კი არაა საერთომართლმადიდებლური საკითხი, არამედ მსოფლიო საპატრიარქოს შიდა საეკლესიო საკითხია. აქედან გამომდინარე, არცერთ ეკლესიას არ გააჩნია უფლება რომელიმე სხვა ეკლესიის შიდა საეკლესიო საკითხი განსაჯოს. უკრაინა გახლდათ მსოფლიო საყდრის ეპარქია და ამ ეპარქიას მიანიჭა ავტოკეფალია, როგორც ეს მოსკოვის, სერბეთის, რუმინეთის, ბულგარეთის, საბერძნეთის, პოლონეთის, ალბანეთისა და ჩეხეთისა და სლოვაკეთის შემთხვევაში მოხდა. ეს გახლდათ ცალმხრივი გადაწყვეტილება და არცერთ შემთხვევაში არ მოწვეულა საერთომართლმადიდებლური კრება.

ფაქტია, ეს კრება რუსეთის ახირებაა და “იბრძვის” ეკლესიის ერთობის აღდგენისთვის, რაზეც მსოფლიო პატრიარქი ასე პასუხობს: “რაც შეეხება ამ კონკრეტულ ეკლესიას (რუსეთის ეკლესიის), რომელმაც ცალმხრივად გაწყვიტა ევქარისტიული კავშირი, აუცილებლად უნდა იყოს მიმართული ყველანაირი სახის მცდელობა, რათა აღადგინოს ევქარისტიული კავშირი მათთან, ვისთანაც გაწყვიტა და არა დანარჩენი ეკლესიების მიმართ”.

აქედან გამომდინარე ამ ეტაპზე შეუძლებელია მსგავსი კრების მოწვევა, რომელიც უპირატესი ეკლესიის პრეროგატივაა (ამ შემთხვევაში მსოფლიო საპატრიარქოსი).